Kinh nguyệt ra ít (hay còn gọi là thiểu kinh) có thể do nhiều yếu tố tác động, từ thay đổi nội tiết sinh lý cho đến các bệnh lý phụ khoa, nội tiết hoặc ảnh hưởng từ lối sống. Việc nhận diện nguyên nhân là bước đầu quan trọng giúp lựa chọn hướng điều trị phù hợp. Dưới đây là những nguyên nhân phổ biến và có căn cứ y khoa rõ ràng:
1. Mất cân bằng nội tiết tố nữ
Estrogen và progesterone là hai hormone chủ chốt điều hòa chu kỳ kinh nguyệt. Khi estrogen suy giảm, dù tạm thời hay kéo dài sẽ khiến lớp nội mạc tử cung sẽ không dày lên đúng mức, dẫn đến máu kinh ra ít. Điều này có thể xảy ra ở:
· Người có % mỡ cơ thể thấp (<17%) hoặc sụt cân nhanh
· Người bị stress kéo dài, mất ngủ, hoặc làm việc ca kíp
· Phụ nữ rối loạn ăn uống (ăn kiêng cực đoan, chán ăn tâm thần)
· Vận động viên tập luyện cường độ cao
Việc mất cân bằng nội tiết nếu không được điều chỉnh kịp thời có thể dẫn đến rối loạn phóng noãn, giảm khả năng sinh sản.
2. Dính buồng tử cung (Hội chứng Asherman)
Đây là nguyên nhân bệnh lý thường bị bỏ sót, đặc biệt ở phụ nữ từng nạo hút thai hoặc có can thiệp tử cung (bóc nhân xơ, cắt polyp nội mạc…). Khi nội mạc tử cung bị tổn thương, các dải xơ sẽ hình thành và dính vào nhau, làm máu kinh không thể thoát ra ngoài như bình thường. Biểu hiện:
· Kinh nguyệt rất ít, thậm chí chỉ còn vài giọt
· Có thể kèm đau bụng khi đến kỳ nhưng không ra máu
· Vô sinh thứ phát
· Điều trị thường cần phẫu thuật nội soi tách dính và dùng thuốc hỗ trợ phục hồi nội mạc.
3. Biện pháp tránh thai nội tiết
Các phương pháp ngừa thai chứa progestin như: vòng tránh thai Mirena, que cấy tránh thai, thuốc tránh thai dạng viên hoạt động bằng cách ức chế rụng trứng và làm mỏng nội mạc tử cung. Kết quả là lượng kinh nguyệt giảm đáng kể, thậm chí mất kinh trong một số chu kỳ. Đây là phản ứng bình thường, không nguy hiểm, nhưng nếu kéo dài và kèm triệu chứng bất thường, nên được đánh giá lại bởi bác sĩ chuyên khoa để loại trừ nguyên nhân khác.
4. Tiền mãn kinh và mãn kinh
Từ sau tuổi 40, lượng hormone sinh dục nữ suy giảm dần theo thời gian, khiến:
· Chu kỳ kinh trở nên thất thường (ngắn hơn hoặc dài hơn)
· Kinh nguyệt ra ít hoặc chỉ còn dạng đốm
· Có thể đi kèm các triệu chứng khác như bốc hỏa, mất ngủ, giảm ham muốn
Đây là tiến trình tự nhiên, nhưng nếu biểu hiện quá rõ, có thể xem xét bổ sung hormone theo chỉ định của bác sĩ.
5. Rối loạn nội tiết vùng dưới đồi – tuyến yên
Vùng dưới đồi và tuyến yên đóng vai trò điều phối toàn bộ trục sinh dục nữ. Khi cơ quan này bị rối loạn (do stress, khối u nhỏ, hoặc mất cân bằng chuyển hóa), các tín hiệu hormon LH và FSH bị ức chế, khiến buồng trứng ngừng hoạt động bình thường. Một số bệnh lý cụ thể:
· Suy giáp: Làm chậm chuyển hóa, ảnh hưởng đến sản xuất hormone sinh dục
· Tăng prolactin máu: Prolactin cao ức chế hormone GnRH, dẫn đến vô kinh hoặc thiểu kinh
· Hội chứng Sheehan: Do mất máu nặng sau sinh, gây suy tuyến yên
Trong các trường hợp này, kinh nguyệt ra ít chỉ là biểu hiện bề ngoài, cần can thiệp nội tiết để điều trị tận gốc.